Best of 2023: Klasik Müzik

• Ahmet Kaya: Best of 2023 Blues
• Andaç Üzel: Best of 2023 Klasik Batı Müziği
• Andaç Üzel: Best of 2023 Klasik Batı Müziği Konserleri
• Burak Sülünbaz: Best of 2023 Caz
• Bülent Seyitdanlıoğlu: Best of 2023 Kulak Misafiri
• Kenan Behzat Sharpe: Best of 2023 Turkish Rock/Pop/Indie
• Turgay Kantürk: Best of 2023 Caz
• Turgay Yalçın: Best of 2023 Caz
• Turgay Yalçın: Best of 2023 Tarihsel Caz Albümleri
• Turgay Yalçın: Best of 2023 Ustalara Övgü

Dünyada klasik müzik için verimli ve etkileyici bir yılı geride bırakıyoruz. 2023, klasik müziğin farklı şekillerde gündeme geldiği özel bir yıl oldu. 2022 yılının sonlarında Tar filmi gösterime girdi. 28 Mart 2023’te Apple, Apple Music Classical adını verdiği ve sadece klasik müziğe odaklanan yeni streaming platformunu duyurdu. Yılı, Bradley Cooper’ın Leonard Bernstein portresi olarak hazırladığı yeni filmi Maestro ile kapatacağız. Bu kadar iyi geçen bir yılda çok iyi albümler de piyasaya çıktı haliyle. Meyvesi bol senenin “Best of” listesini hazırlamak benim için büyük mutluluk.

Aşağıda okuyacağınız albümler, herhangi bir sıraya sahip değil. Her ay için bir albüm de seçmedim. Bu, tamamen sırasız bir liste ama “herhangi bir yöntem kullanmadım” desem de yalan olur. Kişisel beğenilerimin yanında, müzik dünyasında yarattıkları etkiyi, çalışmanın yenilikçiliğini veya arkasındaki fikri ve haklarında çıkan eleştirilerdeki ortalama puanları da göz önünde bulundurdum. Dolayısıyla, formül aşağı yukarı şöyle: Andaç’ın beğenisi (%50) + müzik dünyasındaki etkisi (%25) + yenilikçilik (%20) + diğer eleştiriler (%5).

2024’ün, klasik müzik açısından en az 2023 kadar üretken ve verimli geçmesini diliyorum. Not: İçinde tek bestecinin eserlerinin yer aldığı albümlerin başlıklarında, besteci isimlerini de dahil ettim. Farklı bestecilerden eserlerin derlendiği albümlerde, böyle bir şeye gerek duymadım.

Johann Sebastian Bach – Víkingur Ólafsson – Goldberg Variations (Deutsche Grammophon)

Tarihin ilk uykusuzluk şikayetine çözüm olsun diye ısmarlanan müzikal eseri, Goldberg Varyasyonları. Tam adı, “2 Klavyeli Klavsen için bir Arya Üzerine Değişik Varyasyonlar.” Goldberg Varyasyonları, uzun ömrü boyunca dünyanın en ünlü piyano virtüözleri tarafından defalarca seslendirildi ve kaydedildi. Ólafsson da bunlardan biri. Günümüzün en popüler ve başarılı piyanistlerinden olduğu için bu işe girmesi şaşırtıcı değil. Ortaya çıkan sonuç ise, oldukça ilginç. Almanya’nın pop müzik listelerinde bile kendine yer buldu. Ólafsson’un Goldberg Varyasyonları, 10 Ekim 2023’te ODC’nin top 10 listesinde 10 numaradaydı. Benim için Goldberg Varyasyonları’nın etkisini güçlendiren ifade biçimiyle, popülerliğini sonuna kadar hak eden bir çalışma bu. Rüya görmeyi ve uykuyu anımsatan, sakinleştirici etkisiyle bu çalışma, J.S. Bach’ın ifade biçiminin en yalın örneklerinden biri. Ólafsson ise bu yalın ifade biçimini, kendine has üslubuyla daha yumuşak dokunuşları da işin içine dahil ederek bir çağdaş piyanistin titizliğiyle yaklaşmış. ■ SPOTIFY.

Hélène Grimaud – For Clara: Works by Schumann & Brahms (Deutsche Grammophon)

Robert Schumann’ın daha sonra evleneceği Clara Wieck için bestelediği Kreisleriana’sıyla açılan albüm, Johannes Brahms’ın op.32 9 Lieder und Gesange’ıyla devam ediyor. Brahms’ın liedlerinde Grimaud piyanosuyla, Konstantin Krimmel’e eşlik ediyor. Romantik tınıların doruklarda yaşandığı, ilham veren ve insanı aşık olmaya zorlayan bir albüm. Teknik anlamda pek de kolay olmayan Kreisleriana’nın peşinden gelen ve çok nitelikli bir piyano eşliğinin şart olduğu Brahms parçalarında Grimaud, piyanoyla ilişkisinin gerçekten ne kadar iyi olduğunu ortaya koyuyor. Bu yıl dinlediğim ve dönüp dönüp tekrar referans aldığım bir çalışma oldu. ■ SPOTIFY.

W.A. Mozart – Quatuor Ébène & Antoine Tamestit – Mozart: String Quintets, K. 515 & 516 (Warner Classics/Erato)

Bu yıl Mart ayında müzik evreninin tam orta yerine kocaman bir göktaşı edasıyla düşen albümle ilgili görüşlerimi ve ufak notlarımı, Gramophone Ödülleri’ne dair yazımda aktarmıştım. Quatuor Ébène ve Antoine Tamestit birlikteliği, müzik dünyasının en ilham veren yaylı beşlisi eserlerinin üstesinden gelmekle kalmayıp yepyeni bir kanalın açılmasını sağlıyor adeta. Quatuor Ébène, 2024 içinde Türkiye’de kesinlikle izlemek isteyeceğim ve izlersem de büyük mutluluk duyacağım bir ekip. Bir quartet olarak başardıklarının üstüne, kendilerine yepyeni bir şerit açan Antoine Tamestit ile birlikte kocaman bir işe imza attılar. Nitekim, toplamadıkları ödül de kalmadı gibi bir şey. Çok keyifli bir kayıt, baştan sona! ■ SPOTIFY.

Benjamin Appl – Forbidden Fruit (Alpha Classics)

Bu yakışıklı, kaslı ve güzel sesli adam, mitolojide aşkın, aşkta mitolojinin peşinde koştuğu konsept albümünde, birbirinden seçkin eserleri bir araya getirip konsept albüm açlığımızın bitmesini sağladı adeta. Benjamin Appl, baştan sona dikkatli bir çalışmayla tasarlanmış albümünde, müzik tarihinin kapılarını aralayıp ortaya çok özel bir iş koyuyor. Dikkatle dinlenmeli. Özellikle lied sevenler için şiddetle tavsiye. ■SPOTIFY.

Igor Levit – Fantasia (Sony Classical)

Igor Levit, düşüncelerini ortaya koymayı çok iyi bir şekilde başaran bir piyano virtüözü. Öte yandan, “On DSCH” ve “Life” gibi konsept albümleriyle de müzikal anlamda konu bütünlüğünü sağlamayı nasıl başardığını net bir şekilde ve defalarca gösterdi. Kendisinin yeni konsept albümü Fantasia, baştan sona bir yolculuk hissi yaratıyor. Levit’in müziğine hayran olan veya kendisiyle tanışmak isteyen herkes için özel bir dinleme deneyimi. İçinde yer alan tüm eserler, sizi çok etkileyecek. Bu insanın düşüncelerini bir arada tutmasını sağlayan performanslar bütünü, Levit’in çıtayı koyduğu en yüksek nokta! ■ SPOTIFY.

Emerson String Quartet – Infinite Voyage (ha Classics / Outhere Music)

Bir solist olarak Barbara Hannigan’ın dolaşmayı en sevdiği sular… Alban Berg, Arnold Schoenberg, Paul Hindemith ve Ernest Chausson’un eserlerinin bir araya geldiği albüm “Infinite Voyage”, 2023 yılının en iddialı işlerinden biri. Emerson Quartet’in performansının gittikçe daha da iyileştiğini, Arnold Schoenberg’in Op. 10 2 numaralı yaylı dörtlüsü eserine gelindiğinde ise quartet’in gerçekten şu ana kadarki en iyi performansını ortaya koyduğunu görüyorsunuz. Bu yılın en iyi işlerinden. Tartışmasız bir üstünlük. ■ SPOTIFY.

W.A. Mozart – Renaud Capuçon & Kit Armstrong – Mozart: Sonatas for Piano & Violin (Deutsche Grammophon)

Mozart’ın coşkusunun ve tüm renklerinin özellikle hissediliği sonatlarının çok incelikle işlenmiş bir kaydı bu. Renaud Capuçon ve Kit Armstrong bir arada, Mozart’ın bu yoğun eserlerinin üstesinden büyük bir ustalıkla geliyor. Ayrıca, bir araya getirilen eserlerin müthiş bir külliyat oluşturarak özel bir albüme dönüşmesi de büyük bir artı. İkisinin performansı da birbirinin altında kalmıyor. Birbirlerine eşlik etmeyi çok iyi başarıyorlar ve çok daha güzeli, yaptıkları işin ne anlama geleceğini çok iyi kavrayarak performanslarını ortaya koyuyorlar. Duygu yoğunluğu yüksek bir performanslar bütünü! Başından sonuna tek seferde gidemeyeceğiniz kesin. Fakat referans noktası olarak sıklıkla başvuracağınız ondan daha da kesin.  ■SPOTIFY.

Can Çakmur – Schubert + Schoenberg (BIS Records)

Bu listeye Türkiye’den bir virtüöz eklemek başlı başına bir gurur. Öte yandan, Can Çakmur gibi henüz çok genç olan bir müzisyeni eklemek ayrıca bir gurur. Kendisinin uzun kayıt süreçlerinden geçerek kaydetmeyi planladığı 12 CD kadar olacağını hesapladığı külliyatın özel parçalarından biri olan bu kayıt, Schubert ve Schoenberg’den özel bir seçki sunuyor. Can Çakmur’un, özellikle Schubert performanslarında, bu eserleri ne kadar iyi etüt ettiğini ve eserlerle ne kadar uzun vakit geçirdiğini hissediyorsunuz. Kuşkuya yer bırakmayacak bir çabanın ürünü tüm bu albüm. ■ SPOTIFY.

Sergei Rachmaninov – The Philadelphia Orchestra & Yannick Nézet-Séguin – Symphonies Nos 2 & 3 (Deutsche Grammophon)

Son yılların en popüler şeflerinden biri Yannick Nézet-Séguin. Philadelphia Orkestrası ile birlikte ortaya koyduğu Rachmaninov yorumu ise gerçekten müziği her zerresiyle hissetmenizi sağlayan bir iş olmuş. Rachmaninov’un en sevilen senfonileri olan 2 ve 3’ün yanında op. 29 Isle of the Death de albümde yer alıyor. Bir senfoni performansının nasıl olması gerektiğine dair çağdaş çalışmalar içinde ön plana çıkacak derecede iyi bir örnek. Çok seveceğinize eminim. Bazı sabahlarınıza eşlik edecektir. Rachmaninov’un sabahlarının hangisi olacağı ise size kalmış. ■ SPOTIFY.

Franz Schubert – Matthias Goerne – Schubert Revisited: Lieder Arranged for Baritone and Orchestra (Deutsche Grammophon)

51. İstanbul Müzik Festivali’nde Hollanda Kraliyet Concertgebouw Oda Orkestrası ile birlikte canlı canlı izlediğimiz Matthias Goerne, bu albümünde, Franz Schubert’in şarkılarına özel bir aranjeyle yaklaşıyor. Schubert’in yalın ve piyanoya odaklanan bestecilik dilinin orkestral performansla nasıl beslenerek yepyeni bir forma bürünebileceğini görmek isteyenler için benzersiz bir örnek. Bariton ve orkestra için aranjelerin tamamı, enfes. Florian Donderer şefliğinde Deutsche Kammerphilharmonie Bremen’in performansı ise, bir piyano kadar usul usul, sakince, rol çalmadan ancak geri plana da düşmeden orkestrayı işin içine katıyor. Gerçekten ilham verici. ■ SPOTIFY.

Frederic Chopin – Camille Thomas – The Chopin Project: Trilogy (Deutsche Grammophon)

Ünlü Fransız çellist Camille Thomas, bu Chopin projesinde, özenle bir araya gelen eserlerin çello yorumlarını ortaya koyuyor. Esasen piyano için bestelenmiş eserleri çelloya aranje etmek hem zor hem de riskli bir iş olsa bile, bu aranjelerin bir kısmını gerçekleştiren Auguste Franchomme, mükemmel bir başarı ortaya koyuyor. Chopin’in arkadaşı olan Franchomme, özellikle çello için aranjelerini yapmak istemiş. Hali hazırda yoğun bir duygu yükü taşıyan Chopin eserlerinin çello ile bir araya gelmesi sonucunda ortaya çıkan şey ise gerçekten heyecan verici. Üç albüm olarak piyasaya sürülen bu çalışmada Thomas, çelloyla arasındaki ilişkinin doruklarında. Yılın en özveriyle gerçekleştirilmiş çalışmalarından biri. ■ SPOTIFY.

Igor Stravinsky – Klaus Mäkelä & Orchestre de Paris – Stravinsky: The Rite of Spring & The Firebird (Decca)

Klaus Mäkelä, Stravinsky’nin tutku ve ateş barındıran iki eserini birden Paris Orkestrası ile birlikte seslendiriyor. Ünlü şefin bu tür işlerde ne kadar başarılı olduğunu biliyorsunuzdur. Mäkelä’nın Stravinsky yorumu, bana göre bizzat Stravinsky tarafından bile büyük bir heyecanla karşılanırdı. Ateş Kuşu ve Bahar Ayini eserlerinin döneminde aldığı yorumların ardından, günümüzde kendisine edindiği yer de cabası. Ağzımı hiç aşağıdan açmayacağım. Özenli, keyifli ve ideale en yakın Stravinsky yorumlarından biri bu. 2023’ün en lezzetli meyvelerinden biri. ■ SPOTIFY.

Alternatif Liste:

• BBC Philharmonic & John Storgårds – Weinberg Symphony No 12
• Toros Can & Beril Can – Bela Bartok: Mikrokosmos
• James Rhodes – Vitamin C
• Daniela Roma – Scriabin Visionary and Poet
• Daniel Hope: Music for a New Century
• Feininger Trio – Brahms Piano Trio No 1 Krenek Trio‑Fantasie

Tüm Best of 2023 listeleri BURADA.

Best of 2022 BURADA.

Andaç Üzel’in Dark Blue Notes’daki YAZILARI.