İsmiyle müsemma: Jazzmeia Horn

“İnsan ismiyle müsemmadır” der eskiler, isminin anlamı kişinin karakterine yansırmış, onun kaderini belirlermiş. Yanlışlayacak örnekler çoksa da, bu atasözü en azından Jazzmeia Horn özelinde doğrulanıyor. Yaptığı işe uygunluğu göze alındığında takma bir isim olduğu düşünülebilir ama, hayır, Jazzmeia, yakında İstanbul Caz Festivali için Türkiye’ye gelecek, günümüzün gözde şarkıcısının vaftiz adı. Kilisede piyano ve org çalan, olanca yeteneğiyle profesyonel olmayı arzuluyorken papaz eşinin seküler müzik yapmasına sıcak bakmaması nedeniyle hayallerini gerçekleştiremeyen büyükannesi vermiş adını. Daha da ilginci büyükannesi, doğacak çocuğunun müzikal bir yaşamı olacağını, o nedenle ismini Jazzmeia koyması gerektiğini söylediğinde kızı henüz hamile değilmiş. Anlayacağınız anne rahmine düşmeden Jazzmeia’nın kaderi belirlenmiş.

Annesi koroda şarkı söylüyor, babası davul ve org çalıyor, büyükanne zaten malum, büyükbabası gitar çalıyor, tüm teyzeleri şarkı söylüyor. Hal böyleyken Jazzmeia küçük yaşta kilisede şarkı söylemeye başlamışsa da, cazla ancak lise yıllarında ilgilenmeye başlamış. Yakın geçmişte Norah Jones, Erykah Badu ve Roy Hargrove gibi seçkin öğrencileri olmuş Booker T. Washington Sahne ve Görsel Sanatlar Lisesi‘ndeyken bir öğretmeni, nasıl olup da adında taşıdığı caz müziği hakkında hiç bilgisi olmadığına şaşıp eline derleme bir CD tutuşturmuş. Zamanın genci; cazın yaşlıların müziği olduğunu düşünüyor, o yaşa kadar Jill Scott, Erykah Badu, Lauryn Hill, the Fugees gibi neo-soul şarkıcılarını ve The Temptations, Chaka Khan, Natalie Cole, Earth, Wind & Fire, Stevie Wonder gibi soul efsanelerini dinliyorken, birkaç gün sonra CD’deki parçaların tamamına ait müziği, düzenlemeleri ve sözleri hatmetmiş şekilde öğretmeninin huzuruna çıkmış. Üstelik bunu sınırlı teori ve solfej bilgisine rağmen becermiş.

İstisnai bir yetenekle karşı karşıya olduklarını fark eden öğretmenleri aracılığıyla tanıştırıldığı efsanevi caz vokalisti Sarah Vaughan‘da vokal stilinin ilk ve önemli ilhamını bulmuş. 2008’de ve 2009’da iki kez Downbeat dergisinden öğrenci müzik ödülünü almış ve ödüllerin ardı arkası kesilmemiş. Burslu olarak girmeye hak kazandığı The New School‘dayken, yine Downbeat dergisinin vokal caz solisti kategorisinde birinciliğe layık görülmüş. Ardından da tanınırlığını sağlayan ödüller sıralanmış: Sarah Vaughan Uluslararası Caz Vokal Yarışması‘nda yükselen yıldız (2012) ve ana kategoride (2013) birincilikler. Kariyerinin tartışmasız en önemli ödülünü de iki yıl sonra kucaklamış: 23 yaşındayken Thelonious Monk Enstitüsü Uluslararası Caz Yarışması birincisi olmuş ve adı, tıpkı aynı yarışmayı 2010’da kazanan Cécile McLorin Salvant gibi New York caz aleminin yıldızları arasında anılmaya başlanmış.

Mezuniyetinden sonra Jazzmeia’nın kariyeri tam bir başarı hikayesi. Geleneğe bağlılığını göstermeyi hedeflediği ve çoğunlukla gospel ve caz standartlarından oluşan ilk albümü Social Call (2017 Prestige) ile Grammy adayı oldu, o yılın ödül töreninde sahne aldı. İlki gibi seçkin müzisyenlerden oluşan bir grupla kaydettiği ikinci albümü dördü hariç kendi bestelerinden oluşuyordu ve Love & Liberation (2019 Concord Jazz) da En İyi Vokal Caz albümü kategorisinde Grammy adayı oldu. Pandemi döneminde yeni parçalar yazmaya ve büyük orkestra için düzenlemeler yapmaya koyulan Horn, projesi için şirket bulamayınca albümü kendi olanaklarıyla kaydetmeye ve yayınlamaya karar verdi. Yazdığı kitabından ve açtığı müzik okulundan kazandıkları ile finanse ettiği üçüncü albümü Dear Love (2021), kendi şirketi Empress Legacy Records etiketiyle yayınlandı. Horn’un besteci, vokalist ve aranjör olmak üzere komple bir müzisyen olduğunun belgesi olarak nitelenebilecek albüm, müzik yazarlarının ve dinleyicinin beğenisini kazandı ve o da Grammy adayı oldu. Kendi bestelerini yorumlama tavrını geçtiğimiz yılın sonbaharında yayınlananan son albümü Messages‘da (2024 Empress Legacy Records) da devam ettirdi.

Jazzmeia Horn sıradan bir caz vokalisti değil. Her şeyden önce, klasik dönemin efsanevi seslerinin söyleyişini andıran güzel hatta tatlı bir sesi var. Stilini, sık sık karşılaştırıldığı Betty Carter, Bobby McFerrin ve Sarah Vaughan da dahil birçok şarkıcıdan esinlenerek oluşturmuş olabilir ama asla herhangi birinin taklidi değil. Hatta doğaçlama yaklaşımında şarkıcılardan çok enstrumantalistlerin etkisi olduğunu söylemek mümkün. Cazla sınırlı kalmadan ancak temele onu koyarak, soul, gospel gibi siyahilerin kendilerine has kıldıkları diğer türlerdeki tüm büyükler ve çağdaşları dahil beslendiği birçok müzisyenden aldıklarını kelime dağarcığını, ifade gücünü ve repertuvarını genişletmek için kullanıyor. İlham aldığı müzisyenlere saygısını sunduğu, geleneği devam ettirdiği kadar, kusursuz entonasyona ve ritim hissine sahip vokaliyle kendi yaklaşımına sadık kalmaya da özen gösteriyor.

Sözlerini hissetmediği şarkıları söylememeyi tercih ediyor, sanki yazarı kendisiymiş gibi hissettireceğine emin olduklarını repertuvarına alıyor. Böylelikle geçmişin ya da bugünün şarkılarını, başkalarınınkileri ya da kendisininkileri eşit derecede ikna edici ve tutkulu şekilde yorumluyor, öyküyü inandırıcılıkla aktarıyor.

Benzersiz bir scat tekniği var. En pesten en tize her notasında berrak şekilde söyleyebildiği şaşılası genişlikte bir aralığa sahip ve bu enstrumanı yerli yersiz kullanmaktan kaçınıyor. Üstelik şarkı sözlerinde sadece naif duyguları dile getirmiyor -ki bu konuda başarılı olduğu aşikar- derisinin rengi ve cinsiyeti aracılığıyla miras aldığı toplumsal sorumlulukların ve sorunların gereğini de yerine getiriyor.

Jazzmeia Horn, 7 Temmuz 2025 Pazartesi akşamı Sultan Park, Swissôtel The Bosphorus sahnesinde olacak. Cazı canlı dinlemeyi sevenlerdenseniz, paranız ve vaktiniz varsa biletinizi şimdiden almanızı öneririm, son zamanların şüphesiz en dikkat çekici ve başarılı vokalistlerinden birini memlekette dinleme fırsatı her zaman bulunmayabilir.

■ Dark Blue Notes’da Portreler
■ Dark Blue Notes’da Divalar
■ Jazzmeia Horn resmi web sitesi