Best of 2022: Tarihsel Caz Kayıtları
Albümün tanıtım metnine erişmek için görseline tıklayın.
֍
Ahmad Jamal – Emerald City Nights: Live at the Penthouse (1963-64 & 1965-66 Jazz Detective)
Caz tarihinin -muhtemelen- en sade çalan ve hak ettiği kıymeti -bir türlü- göremeyen piyanisti Ahmad Jamal’in 60’lı yıllarda Seattle şehrinin The Penthouse kulübündeki konserlerinin kaydı, Zev Feldman’ın yeni arkeolojik buluntular şirketi tarafından yayınlandı. Jamal’in, Miles Davis’i -müziğini köklü şekilde değiştirecek denli- etkilemiş olan lirik, minimalist, damıtık çalışı yıllar içinde hiç değişmeden devam ettiği üzere bu kayıtlarda da soylu bir tavırla, vakur içinde swing eden bir üçlü var. Dışarda kalanı içeri girmeye zorlayacak bir müzik değil Jamal’in yaptığı; ancak kulağınızı teslim ettiğinizde şaşırtıcı bir uyumla çalan şairane tavırlı bir grubun müziği.
֍
Cecil Taylor – The Complete, Legendary, Live Return Concert (1973 Oblivion Records)
O gün yer yarılmamış olabilir ama Cecil Taylor’ın beş yıllık gönüllü sürgünlüğünü sona erdirip New York’ta, şehrin anıtsal konser salonunda (alto saksofonda Jimmy Lyons, basta Sirone, davulda Andrew Cyrille’dan oluşan dörtlüsüyle) verdiği bu konser avangart caz severlerin yaşamlarını sarsmaya yetecek yoğunlukta, derinlikte müzik sunuyor. Daha önce üçte birlik bölümü -o da sınırlı sayıda- plak olarak yayınlanmış bu konserin kaydı, şimdi 88 dakikalık epik Autumn/Parade performansının ilavesiyle özgürlüğün, serbestliğin saf tanımını veriyor.
֍
Charles Mingus – The Lost Album from Ronnie Scott’s (1972 Resonance Records)
Arşiv kayıtları alanında çok güzel işler yapan Resonance Records, Mingus’un efsanevi Ronnie Scott’s caz kulübündeki 1972 konser kayıtlarını 3 CD ve 3 LP’den oluşan setler halinde yayınladı. Mingus’un 60’lardaki ya da hemen bu turne sonrasında teşkil edeceği efsane kadrolarınkiler düzeyinde olmasa da icralar akmakta zorlanmıyor. Organize kaos müziğinin küçük bir salonda nasıl tınladığının tanığı olmak cazseverler için bulunmaz bir nimet. Kaldı ki konserin akışı içinde küçük zirveler de yok değil.
֍
Dexter Gordon – Soul Sister (1962 Steeplechase)
On dört yıl sürecek gönüllü sürgünün başında, uyuşturucu alışkanlığından kurtulmuş, Blue Note Records’dan seri halde albümler kaydetmeye başlamışken, yeni şehri Kopenhag’da verdiği bir kulüp konserinin kaydı. Steeplechase’den çok albümü olduğuna aldırış etmeyin, her Dexter albümü modernite ile geleneğin buluştuğu anların belgesidir. Basta henüz 16’sındaki NHOP’nin de dahil olduğu birinci sınıf bir Avrupalı grubun önünde, hızlı tempolu parçalarda inanılmaz çevik, baladlarda ise enfes bir öykücü.
֍
Ella Fitzgerald Ella at the Hollywood Bowl: The Irving Berlin Songbook (1958 Verve)
Bing Crosby’nin dediği üzere ‘kadın, erkek ya da çocuk farketmez, tüm şarkıcıların en büyüğünün’, George Gershwin’in tarifiyle ‘gelmiş geçmiş en büyük şarkı yazarı’ Irving Berlin’in şarkı kitabını, büyük orkestra eşliğinde yorumladığı Los Angeles konserinin kaydı. Ella Fitzgerald neredeyse tüm kariyeri boyunca olduğu üzere olağanüstü söylüyor; melodileri doğaçlama değiştiriyor, sesleri muhteşem şekilde tonluyor, kelimeleri mükemmel telaffuz ediyor, ritmin önünde, arkasında söylüyor, zamanı eğip büküyor. Ses kalitesi belki çok iyi değil ama bu durum konserin coşkusunu hissetmenize engel değil.
֍
Elvin Jones – Revival Live at Pookie’s Pub (1967 Blue Note)
Elvin Jones’un John Coltrane’den ayrılışın ertesi yılı kurduğu, saksofonda muhteşem Joe Farrell’ın yer aldığı, hard bop stilinin en tutkulu, ateşli, kışkırtıcı, kıvamlı örneklerini vermiş olan grubuyla ilk konserlerinden birinin kaydı. Parçaların uzunluğu sizi aldatmasın, grup son derece rafine ve konsanstre çalıyor; sadece söyleyecekleri çok şey var ve fikirlerini müthiş bir yetkinlikle dile getiriyorlar.
֍
Erol Pekcan/Tuna Ötenel/Kudret Öztopak – Jazz Semai (1978 Nova Müzik)
Jazz Semai orijinal basımından 44 yıl sonra, ilk kez digital olarak yayınlandı. Canan Aykent‘in deyimiyle: “üç kişinin yarattığı mucizeler albümü”. Türk cazının ilk albümü olmanın ötesinde, Jazz Semai, bir Türk müzisyeni tarafından yazılmış çok güzel bestelerin, yetenekleri tartışılmaz Türk müzisyenleri tarafından ustaca icra edildiği, zamanına göre oldukça gerçekçi bir şekilde, yüksek kalitede kaydedilmiş bir albüm.
֍
Esbjorn Svensson – HOME.S (2008 ACT Music)
Burak Sülünbaz ve Turgay Kantürk detaylı olarak yazdılar; tartışmasız yılın en önemli albümlerinden. Bu ev kayıtları, Svensson’un klasik müzik kökünü yansıtıyor, piyanistin en sade ve dolaysız haliyle tanışmamızı sağlıyor. Alıştırma değil, ya da ileride başka formatta seslendirilsinler diye hiç değil; dinlediklerimiz eksiksiz solo doğaçlamalar. Artık yayınlanmamış bir kaydı kalmamıştır denilen bir zamanda, Svensson’un müzik alemine hediyeleri. EST müziğini sevip sevmemeniz önemli değil, bu büyülü gerçeklik niteliğindeki icralar piyanonun ifade gücünün mütevazı doruklarında dolaşıyor. Giderayak…
֍
John Coltrane – Blue Train: The Complete Masters (1957 Blue Note)
Coltrane’in ilk başyapıtı niteliğindeki ikonik Blue Train albümünün genişletilmiş baskısı, daha önce yayınlanmamış alternatif yorumları içeriyor. Tone Poet serisinden çıkan plakları dinleme şansımız olmadıysa da orijinal albümün remaster edilmiş yeni dijital sürümünde sesin daha doğal geldiği söylenebilir. Ancak bir cazsever açısından asıl önemli olan tabii ki 4 parçanın farklı yorumları; en az albüme girenler kadar eksiksiz ve mükemmel.
֍
Mal Waldron: Searching in Grenoble: The 1978 Solo Piano Concert (1978 Tompkins Square)
Benzersiz piyanist Mal Waldron’un Fransa’nın Grenoble şehrinde verdiği solo konser 105 dakikalık müzikal bir ziyafet sunuyor. Özgün besteler ve standartların yanı sıra The Beatles klasiği Here, There and Everywhere’den oluşan repertuvar, Waldron’un kendine has zaman algısı, bitimsiz gibi duran fikir zenginliği ve kırık sesleri uç uca ekleyen, keskin vuruşlu çalışıyla kusursuz bir bütün halinde icra ediliyor; Waldron hep yapageldiği üzere, dinleyicisini karanlık ve büyülü bir ses evreninde dolaştırıyor.
֍
McCoy Tyner & Freddie Hubbard Quartet – Live at Fabrik, Hamburg (1986 Jazzline Classics)
Almanya’nın Hamburg şehrinde yer alan Fabrik Kültür Merkezi açıldığı 1986’dan bugüne birbirinden ünlü müzisyenlerin performanslarına sahne olmuş. Live at Fabrik serisi caz alemine enfes konser kayıtları sunuyor. Bu yıl yayınlananlar arasında Michael Brecker, Randy Brecker, Gil Evans Orchestra, Eddie Harris ve McCoy Tyner & Freddie Hubbard var. Herhangi biri listeye girebilirdi; ben bunu seçtim. Hubbard’ın henüz emboşürü bozulmamış iken, Tyner’ın sanatının zirvesinde olduğu bir zamanda yapılmış kaydı özel olarak öneriyorum. Kayıt kalitesi muhteşem, sanki oradaymışsınız gibi bir ses sunumu var ve en önemlisi performanslar enfes.
֍
Michel Petrucciani – Solo in Denmark (1990 Storyville)
Sıradışı tekniği, gelişmiş armoni anlayışı ve coşkulu, görkemli çalışıyla en sofistike piyanistlerden Petrucciani’nin arşivden sunulan bu kaydı, Ellington ve Monk klasiklerinin yanı sıra kendi bestelerini ve standartları yorumladığı, 1990’da Danimarka’nın Silkeborg şehrinde verdiği solo konserini içeriyor. Petrucciani, müthiş sol eliyle oluşturduğu keskin swing ve blues temeli üzerinde, melodileri tekrarlarla perçinleyerek döşüyor, geleneğin ustalarını andığı alıntılarla süslüyor; ve kendi sözleriyle, gökyüzünde serbestçe uçan ve istediği her yere konan bir kuş gibi çalıyor, dinleyicisinin aklına değil ruhuna sesleniyor.
֍
Alternatif 10
- Albert Ayler Revelations: The Complete ORTF 1970 Fondations Maeght Recordings (Ina/Elemental)
- Bill Evans – Morning Glory (Resonance)
- Bill Evans – Inner Spirit (Resonance)
- Dave Brubeck Trio Live from Vienna 1967 (Brubeck Editions)
- Geri Allen, Charlie Haden, Paul Motian Live at the Village Vanguard, Unissued Tracks (Diskunion)
- Horace Tapscott – The Quintet (Mr. Bongo)
- Junior Mance Trio – Deep The Classic 1980 New York Studio Session (JSP records)
- Miles Davis The Bootleg Series, Vol. 7: That’s What Happened 1982-1985 (Columbia/Legacy)
- Pepper Adams with The Tommy Banks Trio – Live at Room at the Top (Reel to Real)
