Yumi Ito: Çok-Dilli Çok-Kültürlü Bir Dünyanın Sanatçısı
Piyanist Yumi Ito, kontrabasta Nadav Erlich ve davulda Iago Fernández‘den oluşan üçlüsüyle 27 Eylül 2023 Çarşamba gecesi Akbank Sanat sahnesinin konuğu oluyor.
Ülkemizde fazla tanınmayan Ito’nun müziği, sanatı ve yaşamı hakkında bu portre yazısını yazmaya koyuldum.
Yumi Ito İsviçre’de doğmuş. Annesi Leh asıllı bir opera sanatçısı, babası Japon asıllı bir piyanist. Çocukluğunda anne babasının turneleriyle dünyayı gezmiş. Lehçe ve Japonca ana dilleri; evde konuşulduğundan ötürü İngilizce de üçüncü dili. Böylelikle çok-dilli hatta çok-kökenli bir kültürün içinde yetişmiş.
Her ne kadar yaşadıkları ülkede seçkin konuma sahip olsalar da, birer mülteci olan anne babasının, sevdiklerine, anavatanlarına, kültürlerine olan özlemi Ito’nun yaşama ve müziğe bakışını çok etkilemiş. Tatillerinde gittikleri Polonya ve Japonya başta olmak üzere farklı ülkelerin otantik sesleri, en başından bu yana Ito’nun müziğinde yer bulmuşlar. Doğduğu ve halen yaşadığı İsviçre’nin kültürü ile çok geç yaşta tanışmış, Polonya ve Japonya ile arasında özel bir bağ olduğunu söylese de, zamanla her yerde kendini rahat hissetmeye ancak hiç bir yeri evi ve vatanı olarak görememeye başlamış. Tahmin edersiniz, Yumi Ito hakiki evi olarak müziği görüyor.
Müziğe başlamasında ailesinin bir yönlendirmesi olmamışsa da, oyunlarının konusu piyano çalmak ve şarkı söylemek haline gelince, kaçınılmaz olarak müzik eğitimine başlamış. Kendisi tersini söylese de, müziğin onu seçtiği kesin.
Tek çocuk olarak büyüyen bir çok insanda olduğu üzere, doğaçlama yaşamına oyunlarla girmiş. Düşlediği öykülerde farklı kahramanları canlandırmayı ve her defasında rolünü farklı oynamayı, doğaçlamayla ilk tanışması olarak görüyor. Hal böyle olunca, öykü anlatma hevesinin, müziğinin parçası haline dönüşmemiş olması da imkansıza yakın olurdu.
İlk gençliğinin isyankarlığı Ito’yu punk ve rock müzikle hatta black metal ile tanıştırmış. Bir dönem piyanoyu savsaklamış olsa da, eğitiminden tümüyle uzaklaşmamış.
Efsanevi diva Maria Callas‘la başlayan etkilenme süreci cazla devam etmiş, Oscar Peterson Trio, Ella Fitzgerald ve Louis Armstrong albümleri aracılığıyla caza, Christina Aquilera ve Britney Spears ile pop müziğe ilgi duymaya başlamış. Ancak Ito’yu en çok etkileyen Billie Holiday ve Björk olmuş ki eser miktarda da olsa şarkı söyleyişinde hala Buzlar Kraliçesi’nin izlerini duymak mümkün.
Zürih’te aldığı formal eğitimin ardından New York’da Bobby McFerrin‘in atölyelerine katılmış. Gretchen Parlato aracılığıyla modern vokal caz teknikleriyle tanışmış. Theo Bleckman, avangart üsluba yakınlaşmasını, Becca Stevens, folk müziğin inceliklerinin farkına varmasını sağlamış.
Ito’nun kariyerindeki önemli ilk başarı 2015’de Montreux Vokal Caz Yarışması’nda aldığı ödül. Yarışmanın asıl getirisi ise Montreux Caz Akademisi’nde aldığı eğitim. Önce, o güne kadar yaptıklarını belgeleyen ve tümüyle standartların yorumlarını içeren ilk albümü Intertwined‘ı (2016) yayınlamış ve Akademi’deki Al Jarreau, Kurt Rosenwinkel, Ziv Ravitz ve Nil Petter Molvaer gibi ustaların da teşvikiyle kendi şarkılarını yazmaya yönelmiş.
Ypsilon (2017) Ito’nun piyanist Yves Theiler ile duo kaydettiği ve ilk defa kendi sözleriyle ve müziğiyle dinleyicisine seslendiği albümü. Her ne kadar ilkindeki düzenlemeler geleneksel formun bir hayli dışındaysa da, Ypsilon, Ito’nun, konfor alanının dışına çıktığı, serbest doğaçlama ile yakınlaşmasından izler taşıyan, tatlı melodileri dışlayan bir tavırla, güzel-çirkin demeden insan sesinin olanaklarını keşfettiği bir çalışma.
Sonraki albümü, Yumi Ito’nun İzlanda’ya yaptığı uzun yolculuklarda, modern yaşamın hayhuyundan uzakta doğayla yakınlaşmasının izlerini taşıyor. Bestelerin çoğunu, konakladığı bir kır evinde, ödünç aldığı ve aslında çalmayı da bilmediği bir gitarla yapmış. Orkestra eşliğinde kaydedilen Stardust Crystals (2020) sanatçının en şahsi albümü.
Ekual (2021) Yumi Ito’nun Szymon Mika ile duo albümü. Önceki albümün müzikal kalabalığının sonrasında, öncesinde planlama yapmadan girilen stüdyoda, minimalist bir tavırla kaydedilmiş albüm yine sanatçının bestelerini içeriyor ve Ito, şarkı söylemenin yanı sıra, vokalini bir enstruman olarak kullanıyor.
Ysla (2023) art-song üslubunu cömertçe sergilediği son albümü. Ito, pandemi döneminde, babasının ‘memleketi Japonya gibi birer ada olan İzlanda, Galiçya (Cies) ve Yunanistan’da (Milos) yeni müzik’ üzerine çalışmış. Bu seyahatlerinin kendisini daha iyi tanımak için mesafe ve zaman yarattığını söylüyor.
Tüm piyano kayıtlarını da bizzat üstlendiği albümde, Polonyalı basçı Kuba Dworak ve İspanyol davulcu Iago Fernández’in yanı sıra farklı müzisyenler eşlik ediyor. Yedi parçalık Ysla, tek başınalık, ayrılık, dünyanın sonu ve yeniden doğum gibi, Ito’nun kariyerinde sıklıkla işlediği temaları içeriyor.
Etkileyici bir özgeçmiş!
Durduğu yerden hayat(ın)a bakıyor Yumi Ito; izlemeyi seviyor, izlediklerinin kendinde bıraktığı tortuyu şarkı sözleriyle ifade etmeye bayılıyor. Deneyimlediklerinden usulca, cesurca kendi dünyasını damıtıyor. Yapabildiğinin farkında olan genç bir müzisyen olarak yaşıyor, yaşadıkça yaşadıklarını yazıyor. Yazdıkça olgunlaşacağının da farkında. Güzel olan şu ki, iyi şarkıcı/şarkı yazarı payesini almanın uzağında değil.
Tüm bunların farkında olduğu şu zamanda İstanbul’a geliyor. Bir zaman sonra unutulacak ya da unutulamayacaklar arasına katılacak.
Anahtar onun ellerinde, karar sizde.
Yumi Ito kontrabasta Nadav Erlich ve davulda Iago Fernández’den oluşan üçlüsüyle 27 Eylül 2023 Çarşamba gecesi Akbank Sanat sahnesinin konuğu.
Şu bağlantıyı tıklayarak biletinizi alıp koltuğunuza oturursanız Akbank Caz Festivali Yumi Ito ile tanışmanıza vesile oluyor.
*
33. Akbank Caz Festivali Rehberi ŞURADA.
