Akbank Caz Festivali

Rustam Rahmedov Trio feat. Meriç Çalışan: The Beatles Meets Jazz

Caz Derneği tarafından düzenlenen Uluslararası Ankara Caz Festivali 20-30 Kasım 2024 tarihleri arasında 28’nci kez gerçekleşecek. Programın ilgi çekici konserlerinden birisi The Beatles Meet Jazz projesi. Piyanist, besteci ve orkestra şefi Rustam Rahmedov’un basta Gökhan Över ve davulda Serkan Alagök‘ten oluşan üçlüsü önünde caz vokalisti Meriç Çalışan, ikonik rock grubu The Beatles bestelerini caz formunda seslendirecek. Bunu fırsat bilip Çalışan’la proje üzerine yazıştık. Festivalin programına şuradan erişebileceğinizi ve The Beatles Meet Jazz konserinin biletlerini buradan edinebileceğinizi not edeyim ve sizi söyleşi ile başbaşa bırakayım.

Serkan Alagök, Rustam Rahmedov, Meriç Çalışan ve Gökhan Över

Turgay Yalçın: Genç nesil için The Beatles müziği ne anlam taşıyor?

Meriç Çalışan: The Beatles 1960-70 yılları arasında etkin bir rock grubu, dolayısıyla projenin dinleyici kitlesi biraz daha yaşça büyük diyebiliriz. Yaklaşık üç senedir devam ettirdiğimiz bu projeyi birçok konser salonunda gerçekleştirdik. Seyircilerimiz arasında gençler de vardı, yine de yaş ortalaması genelde hep daha büyüktü. Ancak The Beatles melodileri zamansız bir güzelliğe sahip olduğu için 2024 senesinde bile bu tarz bir proje ilgi görüyor. Dünyanın farklı ülkelerinde müzisyenler hala The Beatles parçalarını seslendiriyor. Üniversitede genç müzisyenleri yetiştiren bir eğitmen olarak, gençlerin günümüz müziği sebebiyle sound bazında prodüksiyon aşamasında düzeltilmiş sesler, mükemmele yaklaştırılmış müzikler ile kulaklarını doldurduklarına çok yakından tanık oluyorum. Çoğu ailesi tarafından The Beatles gibi klasik rock gruplarıyla tanıştırılmadıysa bu müzikleri kendilerine yakın bulmuyorlar. Bunun en büyük sebebi kayıtların kalitesi ve düzeltilmemiş olması çünkü aynı gençlere klasik bir parçanın günümüzde kaydedilmiş bir yorumunu dinlettiğimde tepkileri bambaşka oluyor ve gerçekten çok beğeniyorlar.

Rustam Rahmedov, Meriç Çalışan, Gökhan Över ve Serkan Alagök

Turgay Yalçın: Bizim gibi İngilizce fakiri ülkelerde The Beatles müziği daha çok melodileriyle sevildi. Söz yazarlıklarını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Meriç Çalışan: 60’lı yıllar deyince akla gelen ilk şeylerden biri The Beatles olmuştur. Tüm Dünyada gençliği bu denli etkileyebilmiş bir grup olan The Beatles 50’li yılların Amerika’sında ortaya çıkan Beat kuşağından etkilenmiş. Doğaçlama, özgürlük, mülkiyetsizlik, aidiyetsizlik, açık cinsellik, Doğu felsefesi ve uyuşturucu deneyimleri ile ilgilenen Beat kuşağının müzikteki temsilcilerinden biri de The Beatles’dır. Dolayısıyla müziğe ve sözlere de Beat kuşağı ve Doğu felsefesi ilham vermiştir. Şarkı sözleri genellikle bireysellik, aşk ve özgürlük temalarını ele alıyor, gençliğin özlemleri ve hayal kırıklıklarına dikkat çekiyor. Grubun konformist normları reddetmesi, daha açık ve ifadeci bir yaşam tarzını benimsemesi de karşı kültür hareketinin sembolü haline gelmesine sebep oldu. Bu nedenle söz yazarlıklarını başarılı buluyorum.

“The Beatles şarkılarının orijinal güzelliği ve saflığını kaybetmemek için uğraştık.”

Turgay Yalçın: The Beatles müziğini cazlaştırırken ne tür zorluklarla karşılaştınız?

Meriç Çalışan: Şarkıların orijinal güzelliği ve saflığını kaybetmemek için uğraştık. Bizim için en hassas konu oydu. Bir caz şarkıcısı olarak benim de orijinal melodilere sadık kalmam beni biraz zorladı açıkçası. Böylesine tanınan, bilinen melodileri orijinaline yakın yorumlamak şarttı ancak orijinal melodiyi bozmadan küçük ritmik değişikliklerle stili parçanın içine entegre ederek bunu başardığımızı düşünüyorum. The Beatles parçalarının çalındığı birçok ünlü caz albümü mevcut, onlar da bize ilham kaynağı oldular.

Turgay Yalçın: Düzenlemelerde şarkıların tanınırlığından ne denli uzaklaşıyorsunuz?

Meriç Çalışan: The Beatles’ın parçaları müzikologlar tarafından form, armonik dil ve melodik yapı olarak Schubert’in liedleri ile bir tutuluyor. O kadar değerli ve akıllıca yazılmış buluyorlar ki erken romantik dönem eserleri ile aynı gruba koyuyorlar.

Parçalarda caz müzisyenlerinin işleyip geliştirebileceği bir dolu müzikal bilgi var aslında. Zaten dünya popüler müziğini değiştirmiş olan Beatles, var olduğu dönemde de sonrasında da caz müzisyenleri tarafından sürekli olarak yorumlanmış. Herbie Hancock, Sarah Vaughan, John Pizzarelli, Chick Corea, Gary Burton, Count Basie, Ella Fitzgerald, Hiromi, Oscar Peterson, Brad Mehldau ve daha sayamadığım pek çok caz müzisyeni The Beatles parçalarını yorumlamışlar.

Amacımız her zaman parçanın tanınırlığının kaybolmaması, melodinin olduğu gibi sadece farklı artikülasyon veya küçük ritmik varyasyonlar ile seyirciye sunulmasıydı. Çünkü bu ince bir çizgi ve herkesin kulağında olan bir melodinin değişmesi kötü karşılanabilir. Dolayısıyla bizler armonik yapı ve ritmik yapı ile caz stilini entegre ettik. Çalınan groovelar, melodiye eşlik eden bazı köşeleri ve armonik yapısını düzenledik. Parçalara afro-cuban, swing, bossa gibi yeni grooveları giydirdik.

Sadece Lennon ve McCartney değil, aynı zamanda George Harrison’ın da bestelerini yorumluyoruz.

Turgay Yalçın: The Beatles üyeleri ve özellikle McCartney, grubun son yıllarında armonik açıdan gelişkin besteler ortaya koydu. Bu seçimlerinizde etkili mi? Repertuvara hangi The Beatles parçalarını neden seçtiniz?

The Beatles da her müzik grubu gibi zaman içinde olgunlaştı. Zamanla bestelerin armonik açıdan gelişkin olma sebebi de bence bu olgunlaşma ve tabii ki seçimlerimizde bir hayli etkili. Repertuarımızda grubun ilk senelerindeki gençlik rock’n roll’undan ziyade daha kompleks bir müzik diline geçtikleri 1964 yılından itibaren yayınlanan parçalar var. Daha çok 1968 The Beatles ve 1969 Abbey Road albümünden eserlere yer verdik. Sadece Lennon ve McCartney değil, aynı zamanda George Harrison’ın da bestelerini yorumluyoruz. Programda The Beatles’ın Eleanor Rigby, Blackbird, Yesterday, Come together, Let it be, Hey Jude gibi şarkıları yer alıyor.

Rustam Rahmedov sololarında klasik dönemlere göndermeler yapabiliyor o zaman da esprili ve keyifli bir ortam oluyor.”

Turgay Yalçın: Rahmedov klasik, üçünüz caz müzisyenisiniz ve repertuvarın kaynağı rock. Birinin daha baskın olduğu anlar var mı? Yoksa sentezi sürekli ön planda mı tutuyorsunuz?

Meriç Çalışan: Aslında besteler rockdan gelse de çalım stilimiz tamamen caz. Arada sololarda zaman zaman piyanistimiz Rustam Rahmedov klasik dönemlere göndermeler yapabiliyor o zaman da esprili ve keyifli bir ortam oluyor. Yani bilinçli bir şekilde sentez arayışımız yok ama cazın doğası gereği janra gözetmeksizin anlık esprili durumlar olabiliyor. Bu arada, aslında hepimizin klasik temeli var, hatta davulcumuz Serkan Alagök hâlen senfonilere, konserlere davet edilen iyi bir fagot sanatçısı. Aynı şekilde kontrabasta Gökhan Över yine klasik eğitimli bir kontrabasçı.

Turgay Yalçın: Dinleyici (rock müziğin alameti farikası olan) gitarsız Beatles şarkılarını nasıl karşılıyor?

Meriç Çalışan: Bence konseptimiz caz müziği olduğundan dolayı dinleyici projede gitar olmamasını önemsemiyor ve yokluğunu hissetmiyor. Zaten baktığımızda The Beatles besteler açısından inanılmaz derin, çok güzel melodilere sahip ancak icra kısmı lise rock grubundan ileri geçememiş. Dolayısıyla dinleyicinin caz konserinde Beatles’ın orijinal soundunu aradığını düşünmüyorum. Ancak bu soruyu onlara da sormak gerekir.

Bir caz müzisyeni olarak dinleyicileri sevdikleri ve bildikleri melodiler aracılığıyla caz dünyasının içine çekmek beni çok mutlu ediyor.

Turgay Yalçın: Eski kuşaklar için hayati iki soru ya da sorunsal vardı, ilkini sorayım:? The Rolling Stones mu, The Beatles mı?

Meriç Çalışan: Zor bir soru ancak bestelerde The Beatles, icrada The Rolling Stones demek istiyorum.

Turgay Yalçın: Diğeri daha sıkı sorulur, John Lennon mu, Paul McCartney mi?

Meriç Çalışan: Lennon. Ama kişisel olarak gruptan ikisini de seçmem. George Harrison’ın yeri bende ayrı. Bestelerini daha farklı ve özel buluyorum.

Turgay Yalçın: The Beatles müziğine el atan diğer caz müzisyenlerinin yorumlarından sizi etkileyenler oldu mu?

Meriç Çalışan: Evet, özellikle Sarah Vaughan’ın Songs of the Beatles albümüne bayıldım ve o kadar fazla dinledim ki bazı şarkılardaki yorumlarımın ondan etkilenmiş olabileceğini düşünüyorum.

Turgay Yalçın: Klasik rock döneminden ya da sonrasından başka rock külliyatını da projelendirme hedefiniz var mı? Kimler uygun size göre?

Meriç Çalışan: Evet, aslında sadece rock değil, popüler müzikte efsane olmuş birçok isim için planlarımız var. The Beatles’dan sonra Michael Jackson meets Jazz projesini hayata geçirdik. Hatta Ekim ayında CSO Ada mavi salonda çok ilgi gören bir konser gerçekleştirdik. Bir caz müzisyeni olarak dinleyicileri sevdikleri ve bildikleri melodiler aracılığıyla caz dünyasının içine çekmek beni çok mutlu ediyor. Bu konserlerden sonra caz dinlemeye başlayan birçok insan ile tanıştım. Aklımızda yeni isim ve projeler var, sürpriz olsun.


Meraklısına Notlar:

Turgay Yalçın

Yayın Yönetmeni, Kurucu Ortak, Yazar, Radyo Programcısı.

Turgay Yalçın 'in 211 yazısı var ve artmaya devam ediyor.. Turgay Yalçın ait tüm yazıları gör

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir