Dave Liebman – Live at Smalls (Cellar 2023)

76 yaşına gelmiş, lider ya da ortak lider olarak 150+ albüm kaydetmiş, bunun iki-üç katı albümde eşlikçi olmuş, neredeyse herkesle, her stilde çalmış olan nefesli sazlar üstadı Dave Liebman, haddi zatında, kariyerinin hiç bir aşamasında straight-ahead çalan bir müzisyen olmadı. Girdiği her ortamda bağlamı genişleten, sınırları zorlayan hatta dışına çıkmakta beis görmeyen bir üslup sergileyen Liebman’nın, sanatsal kariyerinin bundan sonraki aşamasında tümüyle serbest tarzda çalmaya odaklanacağı beyanının ardından yayınlanan Live at Smalls, ustanın -yine- isabetli bir karar aldığını kanıtlıyor.

Albüm, 2022 yılının Ocak ayında, New York’un ünlü kulübünde, trompette Peter Evans, piyanoda Leo Genovese, basta John Hébert ve davulda Tyshawn Sorey‘den oluşan bir beşliyle canlı olarak kaydedilmiş. Bu konser, pandemi sürecinin kısıtlarının yanı sıra, hastalığı ve akabinde geçirdiği operasyon nedeniyle müzikten uzak kalan Liebman’ın dönüş kutlaması.

Tahmin edileceği üzere Liebman, bu konsere, daha önce birlikte çalmadığı ve müziklerini yakından tanımadığı müzisyenlerle çıkmayı, tehdit bir kenara, tam tersine yeni fikirler keşfetmek ve sadece çok yetenekli müzisyenlerle birlikte göğüslenebilecek türden müzikal riskler almak için heyecan verici bir fırsat olarak görmüş.

Kural yok, yazı yok, önceden uzlaşılmış fikirler yok; sahneye çıkıp çalmışlar.

Soprano saksofon ve trompet ikilisinden saçılan motiflere ritm çalgıları da katıldıktan sonra oluşmaya başlayan müzik, 73 dakikalık bu performansın doğası ile ilgili ipuçlarını veriyorsa da, hemen ardından yükselen müthiş Evans solosu, dinleyiciye, müziğin nasıl gelişeceği ile ilgili varsayımlarını bir kenara bırakması gerektiğini hatırlatıyor. O ana kadar serbestçe dolaşan Sorey ve Hébert, Genovese’nin piyano solosu ile birlikte post-bop katılığında eşliğe dönüyorlar; uzun bas solosu beşliyi başlangıca döndürüyor; icra boyunca yayılan enerji, bir başkasını yaratmak üzere sönümleniyor.

Albümün en uzun parçası, The Middle, The Beginning’e benzer şekilde trompet ve soprano saksofonun, dinleyiciyi, doğaçlama değil de yazılı bir düzenlemeyi çalıyorlar şüphesine düşürecek denli şaşırtıcı uyumla ilerleyen diyaloğu ile başlıyor. Birlikte belli belirsiz çerçeveledikleri müzikal bahçenin içine veciz bir tavırla giren Liebman’nın ardından Evans da dalıyor, Sorey’in telepatik olarak nitelemenin yetersiz olacağı düzeyde müthiş davulunun, Hébert’in tempoyu değiştirdikçe sahneyi sarsan basının, Genovese’nin zamanı derinleştiren akor kümelerinin önünde akıldışı güzellikte bir solo daha çalıyor. Nefeslilerin geri çekildiği an başlayan ve dengine ancak John Coltrane grubunda şahit olabileceğiniz yoğunlukta ve sarsıcılıktaki trio bölümünü, Liebman’ın ve Hébert’in soloları takip ediyor. Bu noktadan sonra, dinleyicinin zaman-mekanla ilişkisini koparmak istercesine müzik duruluyor, coşku yerini huzursuz bir bekleyişe bırakıyor; ta ki beklenmedik bir patlama bu düzensizliğe yeni bir düzen getirinceye dek.

İlk iki bölümden farklı olarak, herhangi bir solistin konvansiyonel anlamda öne çıkmadığı, beşlinin kolektif doğaçlama ile tarifi kolay olmayan bir ruh hali yarattığı The End, albümün en yoğun icrası. Düşünme ve ifade özgürlüğüne, karşılıklı güvene ve teslimiyete dayalı bir şekilde çalan beşli, genel kabul görmüş herhangi bir kurala uymaksızın ya da temele dayanmaksızın sınırsız olanaklara sahip ses evreninde, içinde bulunduğu zamanın ve mekanın müziğini üretiyor.

Live at Smalls, müziği beklentisiz şekilde dinleme arzusuna sahip açık zihinli dinleyicilere, dışarıda kalarak değil aktif şekilde dinleme fırsatını veren, nasıl ilerleyeceğini tahmin etmenin olanaksız olduğu ancak gelinen yerin doğruluğundan şüphe edilemeyecek bir performans sunan nefes kesici bir kayıt.

Saf sanat!…

*

Not: Cellar Music Group’un yöneticisi Cory Weeds’i ve Smalls Club’un sahibi Spike Wilner’ı, Living Masters serisi için tebrik etmek gerekiyor. Shelia Jordan, Kirk Lightsey, Tyler Mitchell/Marshall Allen, Jesse Davis ve bu yazının konusu Dave Liebman yayınlandı. George Coleman kısa süre sonra raflardaki yerini alacak ve anladığımız kadarıyla planlanan 6 albüm daha var.