Ardından: Roy Haynes (1925-2024)

Yıllar geçtikçe caz efsanelerini birer birer kaybediyoruz ve kaybettiğimiz her bir isim aslında başlı başına caz tarihinin kendisiyle eş değer. Bazı sonların yaklaştığını bilirsiniz ama kabul etmek istemezsiniz ya, işte bu durum 1925 doğumlu Roy Haynes’in vefat haberinde benim için öyle oldu.

Caz davulunun en üretkenlerinden, 80 yılı aşan kariyerinde swing, bebop, caz füzyon ve avantgarde müziğe kadar tüm müzik türlerinde baget eskitmiş, Grammy Yaşam Boyu Başarı Ödüllü Roy Haynes, 12 Kasım 2024’te New York, Long Island’da 100 yaşına yalnızca 1 yıl kalmışken hayata veda etti.

İlk Grammy ödülünü 1988’de Chick Corea Trio Music Live ile kazanan Roy Haynes, DownBeat Critics Poll’da da defalarca yılın davulcusu ödülünü almıştı. Haynes, yaş günlerini sahnede kutlamasıyla ünlüydü. Geçtiğimiz yıllarda da New York Blue Note’da kutladığı doğum günlerinden fotoğraflar hafızalarımızda taptaze.

Haynes’in 1942’de başladığı kariyerinden satır başlarını sıralamaya kalktığımızda her biri bir birinden özel kayıtlara ve canlı performanslara karşılık gelir. 1947-1949 yılları arasında Lester Young ile çalışan davulcu, 1949-1952 yılları arasında ise Charlie Parker‘ın beşlisinde çalışmıştı. Aynı zamanda Bud Powell, Wardell Gray ve Stan Getz ile de kayıtlar yapmıştı. Yani caz alfabesinin ilk başlarına baktığınızda Roy Haynes’in adıyla karşılaşırsınız. Charlie Parker’ın adı anıldığında ilk aklımıza gelen fotoğrafta Mingus ve Monk ile birlikte davulda Roy Haynes yer almaktadır.

1953-1958 yılları arasında Sarah Vaughan’ın turnesine eşlik eden Roy Haynes, 1960’lara geldiğimizde Thelonious Monk ile çalışmıştı. Aynı dönemlerde Eric Dolphy ve Andrew Hill gibi dönemi için yeni nesil avangartçılarla birçok harika kayıt yaptı, ayrıca Coltrane‘in Elvin Jones‘un yerine seçtiği kişi oldu.

Haynes, cazın melodik ve ritimik dilindeki sınırlarını zorlayarak, cazın konuşkan unsurlarını ve dinamik yapısını geliştirmişti. Roy Haynes’in davul icrası, “yarattığı devrim ile” ritim bölümü olarak sadece zaman tutma görevini yerine getirmekle kalmayıp, aynı zamanda müzikal anlamda da bir yaratıcı katkı sunmuştu. Davulu bir eşlikçi gibi değil sahnenin tam ortasında şovun merkezine konumlandıran, gösterişliliğiyle göz alıcı bir çalım stili benimsemişti. Müzik 60’larda yalnızca şarkı formuna yönelik olmaktan pedal noktalarına ve dokuya vurgu yapmaya geçince, birçok demode davulcu yer altında kalmıştı. Haynes sadece ayak uydurmakla kalmadı, aynı zamanda tempoyu da belirledi. Yalnızca up tempo bir çalış stilinin adamı değil, aynı zamanda slow tempo blues’da da maharetini kanıtlamış bir davulcuydu.

Lider olarak kaydettiği albümlerden bir kısmına baktığımda, ilk akla gelen saksofoncu Booker Ervin ile kaydettikleri 1963 tarihli Prestige Records kaydı Cracklin’ den bahsetmemek mümkün değil. Haynes’ın kariyerindeki iki başyapıt Out of The Afternoon ve Cymbalism albümlerinin arasında yer alır. Keza davul introsu ile başlayan We Three albümünde Phineas Newborn Jr. ve Paul Chambers ile, swing eden bir caz üçlüsünün nasıl duyumlanması gerektiğini dinleyiciye göstermişti. 2000’ler dönemine geldiğimizde Haynes’in zengin diskografisinin incileri arasında, füzyon albümlerinden biri olan Fountain of Youth albümü ilk akla gelen. Bununla birlikte cağdaş cazın bana göre en iyi albümlerinden bir olan Gary Burton’ın Like Minds albümünde Chick Corea, Dave Holland ve Pat Metheny ile birlikte eş lider olarak harikalar yaratmıştı.

Eşlikçi olarak yer aldığı albümlerden bazıları Charlie Parker with Strings, Miles Davis and the Modern Jazz Giants, Thelonious Monk Quartet with John Coltrane at Carnegie Hall, Eric Dolphy at the Five Spot, Chick Corea ile “Now He Sings, Now He Sobs.

Caz ile uzaktan yakından ilgilenen her müzikseverin Roy Haynes imzası taşıyan bir albümle mutlaka tanışmış olması gerektiğini düşündüğüm için tüm dönemlerini ve albümlerini sıralamayı gereksiz buluyorum. Her müzikseverin kendi sebepleriyle favori bir Roy Haynes albümü vardır.

Ustalık mertebesine erişmiş tüm müzisyenler için ilk adımlar olan iyi bir lider olabilmek, iyi bir eşlikçi olabilmek, gruptaki diğer müzisyenler ve dinleyici için tercih edilir olmak, farklı sebeplerle sahneden yok olup gitmemek gibi kaygıları aştıklarında yıllar içinde kendi soundunu yaratabilmek ve içerisinde lider ya da eşlikçi olarak yer aldığı albümlerin caz tarihine yön veren albümleri olması başarısı yer alıyor. Tüm bunları aştığınızda ise caz tarihine yön veren, tarihin en çok albüm kaydeden müzisyenlerinden biri oluyorsunuz. İşte Roy Haynes, bu dağın zirvesinde yer alan bir devdi ve 99 yaşında aramızdan ayrıldı.

Çok sevdiği “Snap Crackle” lakabı ile caz davulu ile yeni tanışan ve bu konuda ihtisas yapan tüm müzik tutkunlarını vefatının arkasından nesiller boyu dahi etkilemeye devam edecek. Rest in power maestro!

Diğer yazılarım BURADA

Roy Haynes albümlerini BURADAN dinleyebilirsiniz.